eS:x:aev:d,
s:m:aj: S:as*:i, ev:c:ark Aaòr n:ðt:a kht:ð Aa rhð
hòø ek eS:x:a Ok vy:eVt:, s:m:aj: Aaòr dðS: kñ ev:kas: Aaòr
Q:ØS:hal:i ka AaD:ar hò.
l:ðekn: Aaz:adi ki AaD:i s:di kñ b:ad B:i kI
p:ie`y:aú eS:x:a s:ð v:øec:t: rhi hòø.
To index of essays and articles.
To index of m:lhar.
Posted 15 May 2001. Augmented 18 May 2001. Quintilineated 15 Feb 2002.
by kÙs:Øm: j:òn:
(by
permission of the author)
Aaj: t:k n: t:að eS:x:a hr b:cc:ð ka AeD:kar
b:n: p:aI hò Aaòr n: hi eS:x:a vy:v:sT:a m:ðø
b:cc:aðø kñ kaðI AeD:kar hòø.
hr st:r p:r b:cc:aðø Aaòr eS:x:a kñ )et: g:hri
udas:in:t:a hò.
Vy:a n:ðt:a, Vy:a
)S:as:k, Vy:a qan:Ün:,
Vy:a )S:as:n: Aaòr Vy:a eS:x:a
s:øsT:an: eS:x:a-n:iet:y:aðø
kað ev:½aeT:üy:aðø kñ eht: m:ðø
b:n:an:ð m:ðø As:m:T:ü rhð hòø ?
[5]
b:cc:aðø kað n: t:að
qan:Ün: ka Aaòr n: hi )S:as:n: ka s:ørx:N: em:l: p:ay:a
hò.
b:_aðø n:ð Q:Ød kað
b:cc:aðø kñ )et: Ap:n:i ez:mm:ðdaery:aðø
s:ð m:ØVt: kr rK:a hò.
Es:el:O kaðI v:c:n:b:¹t:a Aaòr km:üb:¹t:a
n:hiø hò.
hr v:\:ü l:aK:aðø b:cc:ð dðS:
B:r m:ðø b:aðRü ki p:rix:aAaðø
m:ðø fñl: ekO j:at:ð hòø, 10-12 s:al: skÜl:
m:ðø rhn:ð kñ b:ad.
Es: s:al: edll:i m:ðø hi Ok l:aK: s:ð zy:ada
b:cc:ð fñl: hØO hòø.
[10]
l:ðekn: s:øs:d kñ Aødr s:ð
b:ahr t:k S:as:n: m:ðø Up:r s:ð n:ic:ð t:k y:a
m:ieRy:a m:ðø kaðI Aav:az: n:hiø uYi.
eks:i b:s: dØG:üXn:a Aaed p:r t:að kB:i T:að_i
b:hØt: )et:e#y:a hað B:i j:at:i hò l:ðekn: Es:
dØK:d v:ae\:ük hads:ð p:r rae\XÎÔy: c:Øpp:i
b:n:i rht:i hò.
Es:kñ karN:aðø ki j:aúc: kñ el:O kaðI
km:ðXi n:hiø b:òYaI j:at:i.
eks:i Ca*: y:a us:kñ m:at:a ep:t:a kað y:h
AeD:kar n:hiø hò ek v:h skÝl: y:a )S:as:n: s:ð
p:ÜCð ek 10-12 v:\:aðþ
t:k unhðø Vy:aðø AøD:ðrð m:ðø
rK:a g:y:a.
b:c:p:n: kñ 10 v:\:ü, j:að vy:eVt:tv: kñ ev:kas: kñ el:O j:iv:n: ka
b:hØt: Ahm: s:m:y: hòø, eks: en:düy:t:a s:ð b:b:aüd ekO j:at:ð
hòø.
[15]
Vy:a Es: n:Øks:an: kað B:ra j:a s:kt:a hò ?
hm:arð qan:Ün:aðø
m:ðø Es: b:b:aüdi kað j:Øm:ü hi n:hiø
m:an:a g:y:a.
n: hi S:as:n: ki kaðI ez:mm:ðdari y:a j:v:ab:dðhi
YhraI g:I.
b:hØt: s:ð b:cc:ð b:aðRü ki p:rix:a )N:al:i
ki vy:v:sT:ag:t: ^:l:et:y:aðø kñ eS:kar haðkr B:i
fñl: hað j:at:ð hòø.
Ca*:aðø kað Ap:n:ð j:aúc:ð hØO
p:c:ðü dðK:n:ð ka AeD:kar edy:a n:hiø j:at:a.
[20]
v:ð y:h n:hiø j:an: s:kt:ð
ek un:kñ j:v:ab:aðø ki s:hi j:aúc: hØI hò
y:a n:hiø.
b:aðRü Aaòr )S:as:n: s:aT:ük
eS:x:a kñ el:O m:at:a ep:t:a faðrm: ki Es: m:aúg: kað
Ch s:al: s:ð YÙkra rhð hòø Vy:aðøek
unhðø Rr hò ek p:c:ðü edK:an:ð s:ð
un:ki kÙvy:v:sT:a ka kcc:a ec:XÎYa K:Øl: j:aOg:a.
ra\XÎÔiy: eS:x:a n:iet: 1986 kñ p:rix:a
s:ØD:araðø m:ðø s:af kha g:y:a hò ek
j:aúc: m:ðø Ca*:, eS:x:k
Aaòr m:at:a ep:t:a kað S:aem:l: krn:a c:aehO.
s:øy:ØVt: ra\XÎÔ
kñ n:v:øb:r 1989 kñ s:mm:ðl:n: m:ðø
G:aðe\:t: b:al:- AeD:karaðø kað B:art: n:ð 11
eds:øb:r 1992 m:ðø hst:ax:r kr m:any:t:a di T:i.
l:ðekn: AaY s:al: b:ad b:cc:aðø kað
AaeXükl: 28 v: 29 kñ t:ht: b:Øen:y:adi eS:x:a AeD:kar
y:a t:að hòø n:hiø y:a ka^:z:i hòø.
[25]
Ok Aaðr edll:i s:rkar Ap:n:ð hr v:\:ü kað )c:ar
m:ðø 12v:iø kx:a t:k b:cc:aðø kað
en:S:Ølk eS:x:a dðn:a Ap:n:i up:l:ebD: eg:n:at:i hò.
dÜs:ri Aaðr As:el:y:t: hò ek edll:i s:rkar kñ
skÝl:aðø m:ðø )aEm:ri kñ eS:x:kaðø
ki p:Üri en:y:ØeVt: n: haðn:ð s:ð skÝl: hr
m:hin:ð ,p:O 20, 30 y:a 40 ,p:O fis:
v:s:Ül: krt:ð hòø.
eks:i kað B:i hz:ar b:arh s:aò ,p:O m:ðø l:g:a
edy:a j:at:a hò.
un:ki XÒñen:øg: y:a qab:el:y:t: ki kaðI z:-rt:
n:hiø dðK:i s:m:J:i j:at:i.
Vy:a y:h b:cc:aðø kñ s:aT: eK:l:v:a_ Aaòr
j:n:t:a kñ s:aT: D:aðK:a n:hiø hò ?
[30]
s:øy:ØVt: ra\XÎÔ kñ G:aðe\:t:
b:al: AeD:karaðø kñ An:Øs:ar
skÝl:aðø m:ðø An:ØS:as:n: b:cc:ð ki
m:an:v:iy: g:erm:a kñ m:Ül: m:ðø hað.
Es: AeD:kar ki p:Üri t:rh Av:hðl:n:a hað rhi
hò.
Aaj: t:k S:arierk døR ev:hin: eS:x:a ka
qan:Ün:i hq B:i b:cc:aðø kað n:hiø em:l:a
hò.
m:an:es:k y:at:n:a ka t:að khiø ez:# B:i n:hiø Aat:a.
ra\XÎÔiy: eS:x:a n:iet: 1986 n:ð B:i b:al:
kñøedÓt: eS:x:a kñ udÎdðSy: kað
en:D:aüert: krt:ð hØO ' S:arierk døR kað eS:x:a vy:v:sT:a s:ð
p:Üri t:rh s:ð en:kal:n:ð ki ' G:að\:N:a ki T:i.
Es:kað raðkn:ð kñ el:O n: t:að qan:Ün:
b:dl:ð g:O hòø n: hi Xic:r XÎÔðen:øg:
)aðg:Òam:.
[35]
n:t:ij:t:n: Aaj: b:hØt:
s:ð eS:x:k b:cc:aðø kað S:arierk døR
dðn:a Ap:n:a AeD:kar Aaòr j:ay:z: t:riqa s:m:J:t:ð
hòø. T:pp:_, G:Üús:ð, l:at:ðø, RùRð K:an:a t:að
b:cc:aðø kñ el:O b:hØt: skÝl:aðø
m:ðø Aam: b:at: hò.
Xic:r ka b:òYð-b:òYð
RsXr Pñøkn:a B:i kaðI An:haðn:i b:at: n:hiø.
eks:i ki AaúK: PÝX j:aO t:að Vy:a ?
AVs:r eks:i kñ kan: ka p:daü PX
j:at:a hò t:að eks:i ka es:r PÝXt:a hò,
eks:i kñ haT: p:òr ki hRÎRi
XÜX j:at:i hò.
[40]
kaðI b:ðhaðS: t:að kaðI m:r B:i j:at:a
hò.
As:hay: b:cc:aðø p:r ehøs:a ki b:b:ürt:a ka
Aøt: n:hiø.
b:cc:aðø kað n:øg:a krkñ
G:Øm:an:ð Aaòr m:arn:ð ki G:Xn:aOû dðS:
kñ CaðXð S:hraðø v: g:aúv:aðø
m:ðø hi n:hiø dðS: ki raj:D:an:i m:ðø B:i
haðt:i hòø.
s:z:a p:r c:c:aü c:l:t:ð
s:m:y: Ok skÝl: m:ðø kÙC eS:x:kaðø
n:ð S:arierk døR ka s:m:T:ün: y:h khkr eky:a ek
p:Øel:s: B:i t:að m:Øj:erm:aðø kað p:iXt:i
hò.
m:Øj:erm:aðø kñ B:i m:an:v: AeD:kar
hòø l:ðekn: b:cc:aðø kñ n:hiø.
As:hay: b:cc:aðø kað c:Øp:c:ap: eS:x:a
kñ n:am: p:r S:arierk v: m:an:es:k y:at:n:a s:hn:i p:_t:i hò.
[45]
un:kñ m:n: m:ðø B:ra j:at:a hò ek eS:x:a
kñ el:O y:h s:b: s:hn:a en:t:aøt: z:-ri hò.
s:z:a p:r c:c:aü c:l:t:ð
s:m:y: Ok skÝl: m:ðø kÙC eS:x:kaðø n:ð
S:arierk døR ka s:m:T:ün: y:h khkr eky:a ek p:Øel:s: B:i
t:að m:Øj:erm:aðø kað p:iXt:i hò.
m:Øj:erm:aðø kñ B:i m:an:v: AeD:kar
hòø l:ðekn: b:cc:aðø kñ n:hiø.
As:hay: b:cc:aðø kað c:Øp:c:ap: eS:x:a kñ
n:am: p:r S:arierk v: m:an:es:k y:at:n:a s:hn:i p:_t:i hò.
un:kñ m:n: m:ðø B:ra j:at:a hò ek eS:x:a kñ
el:O y:h s:b: s:hn:a en:t:aøt: z:-ri hò.
[50]
Es: AøD:ðrð
m:ðø Ok ekrN: em:l:i j:b: edll:i haI kaðXü n:ð
s:aT:ük eS:x:a kñ el:y:ð m:at:a ep:t:a faðrm: ki
y:aec:ka p:r eds:0 2 2000 kað Oðet:haes:k fós:l:ð
m:ðø skÝl:aðø m:ðø S:arierk døR
kað ^:òrqan:Ün:i hi n:hiø b:elk
As:ùv:òD:aen:k B:i G:aðe\:t: kr edy:a.
Es: fós:l:ð ka As:r t:að dðS: B:r m:ðø
haðn:a c:aehy:ð.
l:ðekn: AB:i t:að dðK:n:a hò ek edll:i s:rkar
Es:ð ekt:n:i Im:an:dari Aaòr t:tp:rt:a s:ð l:ag:Ü
krt:i hò.
ep:Cl:ð 3 s:al:aðø s:ð t:að kaðXü
m:ðø s:z:a ka p:x: l:ðt:i Aa rhi hò Aaòr
b:òn: ka ev:raðD:.
kaðYari Aay:aðg: n:ð
210 eS:x:N: edn: en:D:aüert: ekO T:ð Aaòr p:aYÎy:#m:
210 edn: kñ AaD:ar p:r hi b:n:t:a Aa rha hò.
[55]
l:ðekn: 1993 ki ra\XÎÔiy: erp:aðXü n:ð
As:el:y:t: b:t:ay:i ek es:fý 120-150 eS:x:k
edn: hi skÝl:aðø m:ðø em:l: p:at:ð
hòø.
y:a t:að eS:x:k p:Üra p:`a n:hiø p:at:ð y:a ePr
j:ldi-j:ldi p:`a dðt:ð hòø.
Es: s:cc:aI ki j:an:kari haðt:ð hØO B:i s:rkar
Q:Ød b:cc:aðø ki eS:x:a ki z:-rt:aðø ki
up:ðx:a krt:ð hØO eS:x:kaðø kað
dÜs:rð s:rkari kam:aðø p:r m:n:m:n:ð Zøg:
s:ð l:g:an:ð ka #m: j:ari rK:t:i hò Vy:aðøek
S:as:n: ki n:z:r m:ðø eS:x:k s:rkari n:aòkr p:hl:ð
hòø Aaòr Xic:r b:ad m:ðø.
b:cc:aðø ka Ap:n:ð eS:x:k p:r
kaðI AeD:kar n:hiø.
dðS: m:ðø c:Øn:av:aðø ki qim:t:
s:rkari skÝl: c:Øka rhð hòø
Vy:aðøek s:rkari m:ðø l:g:a edO j:at:ð
hòø.
[60]
CØeXÎXy:aú B:i
An:ap:-S:n:ap: G:aðe\:t: kr di j:at:i
hòø.
AaeQ:r m:ðø p:aYÎy:#m: Q:tm: krn:ð ka ez:mm:a
b:cc:aðø Aaòr un:kñ m:at:a ep:t:a p:r Ral: edy:a
j:at:a hò.
Aaj: p:hl:i kx:a s:ð hi g:aERðø Est:ðm:al: ki
j:a rhi hòø Aaòr XÎy:ÜS:n:ðø
l:ðn:i p:_ rhi hòø.
g:aERaðø Aaòr XÎy:ÜS:n:aðø ka
D:øD:a edn:-dÜn:a rat:-c:aòg:Øn:a b:` rha hò.
' erem:eRy:l:
Xiec:øg: ' kñ en:y:m:
kñ )av:D:an: ka t:að eks:i kað p:t:a hi n:hiø.
[65]
j:b: p:`aI hi n:hiø hað p:at:i t:að erem:eRy:l: ki
s:Øev:D:a khaú ?
Oðs:i hal:t: m:ðø p:rix:a ki
D:Øri p:r G:Üm:t:i eS:x:a m:ðø b:cc:ð n:ql:
n:hiø krðøg:ð t:að Vy:a
krðøg:ð ?
eS:x:k B:i t:að Ap:n:a b:ðht:r n:t:ij:a
edK:an:ð kñ el:O b:cc:aðø kað )aEm:ri s:ð
hi n:ql: krv:at:ð hòø.
b:aðRü kñ Ca*:-ev:raðD:i en:y:m:aðø kñ An:Øs:ar
n:ql: krn:ð p:r Ca*: kað t:að hm:ðS:a kñ el:O
j:Øm:iü G:aðe\:t: eky:a j:at:a hò l:ðekn: n:ql:
krv:an:ð v:al:ð eS:x:kaðø kað n:hiø,
)S:as:n: kað ^:òr ez:mm:ðdari
kñ el:O n:hiø.
n:ql: krn:a qan:Ün:i Ap:raD: t:að b:_i Aas:an:i s:ð
qrar kr edy:a j:at:a hò l:ðekn: Es: eS:x:a ki s:m:sy:a kñ
-p: m:ðø j:an:n:ð s:m:J:n:ð ki kaðI kaðeS:S:
n:hiø ki j:at:i.
[70]
b:cc:aðø kað t:að
K:ðl:n:ð-kÝdn:ð
hús:n:ð-g:an:ð kñ B:i
AeD:kar n:hiø hòø.
ej:was:a s:ð B:rð b:cc:aðø kað s:v:al:
p:ÜCn:ð ka B:i hq n:hiø hò.
Oðs:ð s:B:i sv:aB:aev:k g:ØN:aðø kað
p:n:p:n:ð s:ð p:hl:ð hi Q:tm: kr edy:a j:at:a hò.
Vy:aðøek Rrð s:hm:ð v:t:av:rN:
m:ðø En:ki kaðI j:g:h n:hiø hò. Vy:a y:hi
m:an:v: s:øs:aD:n: ev:kas: hò ?
j:að b:cc:ð skÝl:aðø
m:ðø daeQ:l:a l:ðt:ð hòø un:m:ðø
s:ð 75 fis:di b:cc:ð skÝl:aðø s:ð B:g:a edO
j:at:ð hòø, AaYv:iø-n:aòv:iø
kx:a t:k.
[75]
Aaòr j:að b:c:t:ð hòø un:m:ðø
s:ð es:fý Ch b:cc:ð b:arhv:iø p:as: kr p:at:ð
hòø.
b:cc:aðø ki s:Pl:t:a ka Â:ðy: skÝl:,
eS:x:k v: )S:as:n: Q:Ød l:ðt:ð
hòø Aaòr As:Pl:t:a b:cc:aðø Aaòr un:kñ
m:at:a ep:t:a p:r T:aðp: di j:at:i hò.
eS:x:a Aaòr b:cc:ð,
daðn:aðø kað hi
ra\XÎÔiy: v: rajy: c:Øn:av: )e#y:a m:ðø
)aT:em:kt:a n:hiø di j:at:i hò Aaòr n: hi dðS: ki
ev:kas: n:iet:y:aðø m:ðø.
uD:r eS:x:a ki B:Ò\X vy:v:sT:aAaðø s:ð ej:n:
kað fay:da hað rha hò, un:ki B:rp:Ür kaðeS:S: rht:i hò ek y:h n:
b:dl:ð.
Aaz:adi kñ 52 v:ðø v:\:ü m:ðø B:i
b:cc:aðø kað m:at:àB:a\:a m:ðø p:`n:ð
ka AeD:kar n:hiø em:l: p:ay:a hò.
[80]
j:haú hò B:i, v:haú
s:Øev:D:aOû n:hiø hòø.
b:cc:aðø kað s:B:i
ev:\:y:aðø m:ðø s:B:i ekt:ab:ðø ehndi
m:ðø n:hiø em:l:t:iø.
j:b:ek Aúg:rðz:i m:aDy:m: s:ð
p:`n:ðv:al:aðø kað zy:ada p:`n:ð ki
s:Øev:D:a di j:at:i hò.
B:ðdB:av: ki n:iet: ka Aal:m: y:haú t:k hò ek
b:aðRü ki p:rix:a m:ðø B:i ehndi m:ðø
el:K:ð j:v:ab:aðø ki j:aúc: Aúg:rðz:i
kñ j:v:ab:aðø s:ð ki j:at:i hò.
ehndi m:aDy:m: s:ð p:`n:ðv:al:ð b:cc:ð
b:aðRü ki p:rix:a m:ðø s:b:s:ð zy:ada fñl:
eky:ð j:at:ð hòø.
[85]
B:a\:a ka y:h B:ðdB:av: ( v:h
B:i ra\XÎÔ-B:a\:a
ka ) j:n:t:a ki ' Ap:n:i ' s:rkar Aaz:ad
dðS: m:ðø kr rhi hò.
kaðI ev:dðS:i hØkÝm:t: n:hiø.
b:Øen:y:adi AeD:karaðø s:ð v:øec:t:
y:ð b:cc:ð j:b: dðS: kñ n:ag:erk
b:n:ðøg:ð t:b: v:að kós:ð s:m:an: AeD:kar
n:iet:y:aðø Aaòr qan:Ün: ki qdÒ
s:m:J:ðøg:ð ?
y:h j:øg:l: raj: Vy:a c:l:t:a
rhðg:a ?